Het Amsterdams Historisch Museum (AHM) presenteert vanaf 20 maart 2010 één van de meest opzienbarende kunstwerken uit de twintigste eeuw: ‘The Hoerengracht’. Het gigantische, over de gehele wereld tentoongestelde werk van Edward Kienholz (1927-1994) en Nancy Reddin Kienholz (1943) is tot in de zomer van 2010 absolute blikvanger van een tentoonstelling waarin de relatie tussen kunst en Amsterdamse wallen centraal staat. Het is voor het eerst dat ‘The Hoerengracht’ – geïnspireerd op het wereldberoemde Amsterdamse Red Light District – naar Amsterdam komt.

‘The Hoerengracht’ komt naar Europa dankzij een samenwerking tussen de National Gallery (NG) in Londen en het Amsterdams Historisch Museum. In Londen is ‘The Hoerengracht’ van 18 november 2009 tot 21 februari 2010 te zien gecombineerd met een aantal 17e eeuwse schilderijen uit de collectie van het museum. In de catalogus, geschreven door Colin Wiggins van de NG en Annemarie de Wildt, conservator van het AHM, wordt The Hoerengracht in (kunst)historisch perspectief geplaatst. Na Londen zal The Hoerengracht naar Amsterdam reizen.

Nergens anders dan in Amsterdam is zo goed te zien hoe ‘The Hoerengracht’ inmiddels niet alleen een indrukwekkend kunstwerk, maar ook een historisch document is.

Het Amerikaanse kunstenaarsechtpaar Edward Kienholz en Nancy Kienholz Reddin werkte in de jaren ‘80 in Berlijn. Daar maakten zij een omvangrijk kunstwerk van ruim 13 bij 4 meter, en ruim 3 meter hoog. The Hoerengracht is een uitsnede en interpretatie van de Amsterdamse rosse buurt waar bezoekers doorheen kunnen wandelen. De kunstenaars stelden zichzelf bij het maken van het werk vragen die nog steeds actueel zijn: Wat vinden we van prostitutie? Moet het worden toegestaan, gereguleerd, gedoogd of verboden? Edward en Nancy Kienholz waren onder de indruk van de openlijke manier waarop de prostitutie in Amsterdam georganiseerd was. Hoewel pas in 2000 prostitutie gelegaliseerd werd, werd het in de jaren tachtig al openlijk gedoogd.

De verbeelde prostituees van ‘The Hoerengracht’ zijn gemodelleerd naar de lichamen van Berlijnse vriendinnen van het echtpaar Kienholz. Om hun hoofden afkomstig van etalagepoppen hebben ze glazen dozen, symbolisch voor de fragmentatie van vrouwenlichamen in de consumptiemaatschappij.

Het werk is geen letterlijke reconstructie, maar een verbeelding, die wortelt in de realiteit van de peeskamertjes met ‘a touch of Surrealism’, aldus de New York Times. De details in dit fenomenale hoogtepunt van assemblagekunst zijn ronduit fascinerend. The Hoerengracht stelt niet alleen de grenzen tussen binnen en buiten ter discussie, het vervaagt deze ook. De confrontatie met sexwerkers, die de bezoeker verleiden om naar binnen te gluren, stemt tot nadenken. Wie zijn deze vrouwen? Wat vind ik van de Amsterdamse raamprostitutie?

De komst naar Amsterdam van ‘The Hoerengracht’ is voor het AHM aanleiding om rond de tentoonstelling een presentatie te maken waarin de recente ontwikkelingen in de buurt belicht worden en met name de rol van kunstenaars daarbij.

De gemeente Amsterdam is het coalitieproject 1012 gestart. De naam verwijst naar het postcodegebied van de Amsterdamse binnenstad. Doelstellingen van het project zijn de terugdringing van criminaliteit en vrouwenhandel en het bevorderen van een gevarieerder economie op de Wallen. Het aantal raambordelen zal bijna halveren en ook veel coffeeshops verdwijnen. In de tentoonstelling wordt een documentaire gedraaid waarin te zien is hoe Nancy Kienholz de veranderingen in de buurt onderzoekt.

Daarnaast zijn enkele andere werken te zien waarin prostitutie verbeeld wordt. Sleutelbegrip hierbij is Role Exchange, de titel van het legendarische werk van Marina Abramovic, die op video en foto vastlegde hoe zij op in 1975 voor enkele uren van rol wisselde met een prostituee. Ook de installatie ‘Red Light’ van Marieken Verheyen nodigt bezoekers uit om even van plaats te wisselen met een prostituee. Deze installatie was een van de meest indrukwekkende werken in de cultuur-historische tentoonstelling ‘Liefde te koop’, vier eeuwen prostitutie in Amsterdam (AHM 2002).

De focus in het laatste deel van de tentoonstelling ligt op de transformatie van de buurt en de rol van kunstenaars daarbij. In het Amsterdamse Red Light District hebben op enkele plekken mode- en sieraden ontwerpers de plaats ingenomen van prostituees.
Role Exchange van Abramovic was de inspiratiebron voor het RED A.i.R.|Redlight Art Amsterdam project, dat in 2009 voor enkele maanden bezit nam van voormalige peeskamers in de Korsjespoortsteeg en Bergstraat. Tot slot van de tentoonstelling krijgen bezoekers een blik op de toekomst van de Wallen en de gelegenheid zelf hun ideeën daarover te geven.